Objawienia od najdawniejszych czasów intrygowały i interesowały ludzkość. Pobudzały do działania zarówno zwykłych szarych obywateli, jak i rzesze naukowców z różnych środowisk. Objawienie z samej swojej definicji jest odsłonięciem np. przed kimś jakiejś tajemnicy, bądź momentem oświecenia, kiedy nagle staje się dla nas jasne coś, czego dotychczas nie potrafiliśmy zrozumieć. Najpopularniejszym jednak wyjaśnieniem tego słowa jest przesłanie, dzięki któremu Bóg mógł się "ukazać" człowiekowi. Objawienie jest zatem swoistym przejawem świętości, manifestacją Boskiej wiedzy i sacrum. M. Eliade wprowadził do religioznawstwa w miejsce pojęcia objawienia termin "hierofania", obejmujący: objawienie właściwe, cuda, mana i inkarnację bóstwa. W judaizmie, chrześcijaństwie, islamie treść objawienia uważa się za podstawę ksiąg świętych. Warto przy tym zaznaczyć, że w chrześcijaństwie istnieją rozbieżności w kwestii źródeł objawienia. Z oświadczenia soboru watykańskiego II (1962-1965) wynika natomiast, że objawienie Boże obejmuje nie tylko prawdy wiary, ale także wydarzenia związane z działaniem Boga w historii Starego Testamentu i Nowego Testamentu, wydarzenia "najpełniej ujawnione w Jezusie Chrystusie i przekazywane przez Kościół następnym pokoleniom". Objawienie według określenia teologów - jest to wyjaśnienie jakiejś prawdy ukrytej, czyli odkrycie jakiegoś misterium, tj. rzeczy, nieznanej rozumowi ludzkiemu. Prawdy te ukryte, dzielimy na trzy klasy. Do pierwszej należą rzeczy, znane niektórym tylko ludziom, przed innymi zaś ukryte, np. tajemnice serc ludzkich, zdarzenia odbywające się gdzieś w odległym miejscu, lub wypadki czasów ubiegłych, które zaginęły już w niepamięci. Do drugiej klasy należą prawdy przewyższające naturalną możność poznania wszystkich ludzi w ogóle np. Tajemnice Trójcy Najświętszej, tajemnice wcielenia Syna Bożego. Do trzeciej wreszcie klasy należą tak zwane "futura contigentia" tj. rzeczy przyszłe, których spełnienie zawisło od wolnej woli człowieka. Zgodnie z naukami teologicznymi rozróżnić można kilka różnych rodzajów objawień, takie rozróżnienie pozwala Kościołowi zająć odpowiednie stanowisko w odniesieniu się do konkretnych przypadków. Jest to szczególnie ważne z uwagi na rosnącą liczbę objawień w świecie. Zatem z całą pewnością możemy wyróżnić objawienia prywatne i publiczne, naturalne i nadnaturalne, kosmiczne, historyczne i eschatologiczne. Przypuszczam, że zgłębiając się jeszcze bardziej w ich wytyczne można wyróżnić większą ich ilość. Jednak uznałam, że te główne rodzaje wystarczą nam do dalszej podróży po objawieniach. Żeby było nam łatwiej ocenić, zrozumieć i pojąć to, co jest nam przedstawiane w ramach najróżniejszych objawień, o których dochodzą nas głosy z całego świata, powinniśmy zapoznać się z wymienionymi powyżej rodzajami i zastanowić się nad ich celowością i charakterem. Objawienia prywatne KKK 142 Przez swoje Objawienie "Bóg niewidzialny w nadmiarze swej miłości zwraca się do ludzi jak do przyjaciół i obcuje z nimi, by ich zaprosić do wspólnoty z sobą i przyjąć ich do niej" (Sobór Watykański II, konst. Dei verbum, 2). Adekwatną odpowiedzią na to zaproszenie jest wiara. To tzw. "revelatio privatae" - te, które wzbudzają najwięcej kontrowersji, dyskusji i sporów. Szczególnie bowiem trudno jest stwierdzić na ile są one wiarygodne. Kościół nie daje wiary wszystkim taki zjawiskom i zdarzeniom, ale bada je dokładnie i debatuje nie raz przez dziesiątki lat, nim uzna się je za wiarygodne. Co najmniej setki, jak nie tysiące czy miliony jednak z tych objawień nigdy nie ujrzały i nigdy nie ujrzą światła dziennego, a to chociażby z tego powodu, że są one prywatnym doświadczeniem jakiegoś człowieka. Jest bowiem znacznie więcej osób w świecie, którym objawione zostały różne prawdy dotyczące życia, jego sensu, celowości istnienia, śmierci, końca świata, albo chociażby życia prywatnego czy rodzinnego danej osoby. Kiedy zatem objawienie dotyczy czyjegoś życia prywatnego, zwykle nie jest ono przekazywane innym. Najczęściej do publicznej wiadomości dochodzą informacje o objawieniach, których przesłanie dotyczy całej ludzkości. I tu właściwie ich charakter mógłby już mieszać się z objawieniami powszechnymi. "Wyleję ducha mego na wszelkie ciało, a prorokować będą synowie wasi i córki wasze: starcom waszym sny się śnić będą, a młodzieńcy wasi widzenie widzieć będą". (Joel. 2, 28) Objawienia tego rodzaju bywały bardzo częste w Kościele i to nie ulega żadnej wątpliwości. Już pierwsi chrześcijanie otrzymywali dar proroctwa, czynienia cudów itp., jako zwyczajne skutki Sakramentu Chrztu i Bierzmowania. Tak było w epoce tworzenia się Kościoła. Potrzeba było, według słów św. Augustyna, aby roślinę boską, tak delikatną jeszcze i wątłą, niebiański ogrodnik sam hojnie podlewał, żeby już później, gdy wzrośnie i wzmocni się, mogły jej krople deszczu wystarczyć. W wieku II św. Ireneusz poświadcza, że istniały za jego czasów osoby, obdarzone widzeniami niebiańskimi. Święty Justyn podobnie oddaje świadectwo i twierdząc, że prawdziwość tych łask cudownych tak stałą jest i pewną, że nie waha się stawić jej poganom za dowód boskości chrystianizmu. Origenes ze swej strony zapewnia w sposób najwyraźniejszy, w swoim dziele przeciw Celsowi, że wielu niewiernych przyjęło wiarę Chrystusa, będąc oświeceni przez widzenia niebiańskie, których prawdziwość krwią swoją stwierdzić byli gotowi. Wielka liczba Ojców Kościoła, takich jak św. Cyprian, Ambroży, Augustyn, poświadczają także w słowach niemniej wyraźnych, i niekiedy z własnego doświadczenia, o istnieniu objawień prywatnych. W końcu dzieje Kościoła dają nam w tym względzie niezbite dowody. Nie ma prawie Świętego, o którym by nie powiadano, że otrzymywał w pewnej mierze widzenia, albo objawienia niebiańskie. Dość przypomnieć Acta Martyrum, szczególniej męczeństwo św. Perpetui, albo nadzwyczajne i godne podziwu życie pustelników, podobnież żywoty wielkich założycieli zakonów i wielu innych świętych. Lecz co jest godnym uwagi, to, że objawienia prywatne najliczniejsze i najbardziej zasługujące na tę nazwę, były częściej udzielane niewiastom, aniżeli mężczyznom. Widzenie wewnętrzne nie oznacza, że mamy do czynienia z wytworem fantazji, który jest jedynie wyrazem subiektywnej wyobraźni. Oznacza raczej, że dusza styka się z czymś rzeczywistym, chociaż ponadzmysłowym, i zyskuje zdolność widzenia tego co niewidzialne, niepostrzegalne dla zmysłów - do postrzegania "zmysłami wewnętrznymi". Dusza styka się tu z prawdziwymi "przedmiotami", choć nie należą one do świata zmysłowego, do jakiego przywykliśmy. Potrzebna jest do tego wewnętrzna czujność serca, której najczęściej człowiekowi brakuje, bo zbyt silny jest nacisk rzeczywistości zewnętrznej oraz obrazów i myśli wypełniających umysł. Osoba widząca zostaje wyprowadzona poza czystą zewnętrzność i styka się z głębszymi wymiarami rzeczywistości, które stają się dla niej postrzegalne. Być może pozwala to zrozumieć, dlaczego właśnie dzieci są uprzywilejowanymi adresatami takich objawień: ich umysł nie jest jeszcze zbyt zniekształcony, ich wewnętrzna zdolność postrzegania nie została jeszcze nadmiernie uszczuplona. "Nawet usta dzieci i niemowląt oddają Ci chwałę" - odpowiada Jezus słowami Psalmu 8 (w. 3) na zarzuty arcykapłanów i starszych, którzy oburzali się na dzieci wołające "hosanna!" (por. Mt 21, 16). Objawienia publiczne KKK 69 Bóg objawił się człowiekowi, odsłaniając przed nim stopniowo swoją tajemnicę przez czyny i przez słowa. Znane pod nazwą "revelatio universalis sive publica" - zawarte jest w Piśmie Świętym i wyjaśnione w Tradycji Kościoła (zwłaszcza tej apostolskiej). Treść tego objawienia jest obowiązująca dla wszystkich wierzących. Określenie "objawienie publiczne" oznacza działanie objawiające Boga, skierowane do całej ludzkości, któremu nadano formę literacką w dwóch częściach Biblii - w Starym i Nowym Testamencie. Fakt, że w Chrystusie oraz poprzez świadectwo, jakie dają o Nim księgi Nowego Testamentu, zakończyło się jedyne objawienie Boże skierowane do wszystkich narodów, wiąże Kościół z jedynym wydarzeniem historii świętej oraz ze słowem Biblii, które potwierdza i interpretuje to wydarzenie. KKK 53 Boski zamysł Objawienia spełnia się równocześnie "przez wydarzenia i słowa wewnętrznie ze sobą powiązane" (Sobór Watykański II, konst. Dei verbum, 2. oraz wyjaśniające się wzajemnie. Plan ten jest związany ze szczególną "pedagogią Bożą". Bóg stopniowo udziela się człowiekowi, przygotowuje go etapami na przyjęcie nadprzyrodzonego Objawienia, którego przedmiotem jest On sam, a które zmierza do punktu kulminacyjnego w Osobie i posłaniu Słowa Wcielonego, Jezusa Chrystusa. Autorytet objawień prywatnych różni się zasadniczo od autorytetu jedynego objawienia publicznego: to ostatnie domaga się, byśmy przyjęli je z wiarą, w nim bowiem Bóg sam przemawia do nas ludzkimi słowami i za pośrednictwem żywej wspólnoty Kościoła. Wiara w Boga i w Jego słowo odróżnia się od jakiejkolwiek innej wiary, ufności czy ludzkiej opinii. Przekonanie, że to Bóg mówi, daje człowiekowi gwarancję, że spotyka on Bogu zawierza się w chwili śmierci. Tak więc w świetle powyższego najpopularniejszym i jedynym głównym objawieniem publicznym jest obecnie Pismo Święte, czy też raczej pisma, bowiem np. w judaizmie objawienie spisane zostało w Torze i w pismach proroków, zaś w islamie - w Koranie. Objawienia naturalne Objawieniem Bożym naturalnym nazywamy w ogólności udzielenie przez Boga Swym stworzeniom prawd nadnaturalnych. Słowo, to "objawienie" lub "udzielenie" można brać w znaczeniu zarówno biernym jak w czynnym; użyte w znaczeniu czynnym, oznacza ono sam akt, przez, który Bóg oznajmia ludziom prawdy ukryte, w znaczeniu biernym nazywamy objawieniem same prawdy objawione. Objawienie naturalne (ogólne) daje poznanie o charakterze cząstkowym i niedoskonałym, "dokonuje się bowiem poprzez przyrodę skażoną przez upadek człowieka i dotknięte grzechem sumienie". Objawienie naturalne to przeżycie wynikające z samego posiadania intuicji i umysłu przez człowieka. Uświadamia ono człowiekowi, że Bóg istnieje. Może to być wniosek z faktu istnienia świata, z celowości świata, z zasady przyczynowości. Łatwiej je wyjaśnić i pojąć, bowiem w zasadzie każdy niemal człowiek, który choć po trosze zainteresuje się czymś więcej niż tylko życiem doczesnym, może doznać tego rodzaju objawienia. Częstokroć na skutek takich objawień naturalnych ludzie zmieniają swoje życie i poznają nowe idee. Zwykle idee te związane są z duchowością, religią i wiarą. Zatem Objawienie naturalne to objawianie się Boga w Jego dziełach. Objawienie naturalne zawarte w istnieniu świata otrzymuje swój właściwy i pełny wyraz dopiero w Objawieniu nadprzyrodzonym. W nim znajdujemy ten sens, w świetle którego każdy z nas staje się sam dla siebie zrozumiały. Ono pozwala nam w pełni być sobą, zwiększając świadomość odrębności osobowego istnienia i zobowiązując do zdobycia wartości i pełni osobowej w ryzyku życia i w poczuciu odpowiedzialności za sens naszej egzystencji. Objawienia nadnaturalne Ten rodzaj objawienia określany jest mianem Objawienia Bożego i posiada trzy formy: actio Dei - szczególny rodzaj działania Bożego, np. przejście przez Morze Czerwone, czy cuda czynione przez Jezusa. Locutio Dei - Bóg objawia się poprzez swoje słowo (starotestamentalna formuła "tak mówi Jahwe"). W Starym Testamencie pośrednikami słowa Bożego byli prorocy. W Nowym Testamencie Bóg przemówił przez swojego syna Jezusa Chrystusa - Odwieczne Słowo. Trzeci rodzaj - Teofanie - niezwykłe tajemnicze ukazywanie się Boga pod postacią znaków, np. w Starym Testamencie - gorejący krzew, a w Nowym Testamencie - chrzest Jezusa w Jordanie. Bóg w Chrystusie objawił się i przez Chrystusa ustanowił nadnaturalny porządek rzeczy, tj., że wyznaczył człowiekowi cel nadnaturalny, że mu przepisał nadnaturalne prawo, i, że mu udziela nadnaturalnej siły łaski do osiągnięcia tego celu i do zachowania tego prawa. Wskutek też tego objawienia nadnaturalnego, rozum ludzki te prawdy Boże, które dlań są przystępne, tu już na ziemi pewniej, jaśniej, bez przymieszki wszelkiego błędu poznać jest w stanie. Jakkolwiek nie można stąd wnosić, aby objawienie miało być bezwzględnie koniecznym; koniecznym jest ono tylko dlatego, ponieważ Bóg z nieskończonej dobroci swojej, przeznaczył człowieka do celu nadnaturalnego, to jest do uczestniczenia w takich dobrach Bożych, jakie przechodzą granice poznania ludzkiego rozumu. (Wiara i rozum, bp. Michał Nowodworski) Objawienia kosmiczne KKK 41 Wszystkie stworzenia noszą w sobie pewne podobieństwo do Boga, w szczególny sposób człowiek - stworzony na obraz i podobieństwo Boże. Różnorodne doskonałości stworzeń (ich prawda, dobro, piękno) odzwierciedlają więc nieskończoną doskonałość Boga. Dlatego też możemy Go określać na podstawie doskonałości Jego stworzeń, "bo z wielkości i piękna stworzeń poznaje się przez podobieństwo ich Stwórcę" (Mdr 13, 5). Objawienie kosmiczne to objawienie się Boga w znaku kosmosu. Cała istniejąca rzeczywistość jawi się jako skutek stwórczego działania Boga czyli jako stworzenie, w którym manifestuje się stwórcza moc, mądrość, dobroć i miłość Boga. Ten sposób poznania Boga znany jest w Piśmie św., czego przykładem może być fragment z Księgi Mądrości. "Głupi (już) z natury są wszyscy ludzie, którzy nie poznali Boga: z dóbr widzialnych nie zdołali poznać Tego, który jest, patrząc na dzieła nie poznali Twórcy, lecz ogień, wiatr, powietrze chyże, gwiazdy dokoła, wodę burzliwą lub światła niebieskie uznali za bóstwa które rządzą światem. Jeśli urzeczeni ich pięknem wzięli je za bóstwa - winni byli poznać, o ile wspanialszy jest ich Władca, stworzył je bowiem Twórca piękności; a jeśli ich moc i działanie wprawiły ich w podziw - winni byli z nich poznać o ile potężniejszy Ten kto je uczynił. Bo z wielkości i piękna stworzeń poznaje się przez podobieństwo ich Stwórcę." Mdr 13,1-5 Prawdę tę potwierdził także Sobór Watykański I i II. To objawienie się Boga przez kosmos, przez stworzenie - w wyniku manifestuje się twórcza moc, mądrość i dobroć Boga. Objawienie kosmiczne jest podstawą wszystkich religii świata. Objawienia historyczne Z tego rodzaju objawieniem mamy do czynienia wtedy, gdy Bóg objawia się poprzez ingerencję w historię człowieka i otaczającą go rzeczywistość. Najlepiej widać je na przykładzie historii Izraela - narodu wybranego przez Boga, aby przygotować świat na przyjęcie Zbawiciela Jezusa Chrystusa. Bóg otaczał naród wybrany szczególną opieką; chronił go przed unicestwieniem, wyrywał z kataklizmów dziejowych, karcił za przewinienia i ukazywał jego godność. Naród wybrany zastanawiając się nad swymi dziejami, coraz wyraźniej uświadamiał sobie, że z jego historią Bóg jest związany w sposób szczególny. Objawienia eschatologiczne Tych ostatnimi czasy jest zdecydowanie najwięcej, w nich ludzkość może "poznać" częściowo plany Boga względem naszej planety. Objawienie eschatologiczne nastąpi po zakończeniu się ziemskiej historii, kiedy zbawieni będą przebywać z Bogiem w niebiańskiej rzeczywistości. Będzie to tzw. bezpośrednie poznanie Boga. Jezus jest najwyższym świadkiem objawienia eschatologicznego i najważniejszą podstawą wiary; wierzymy bowiem ze względu na Niego i dzięki Niemu, bowiem jest On prawdomówny i Święty, jest jedynym Pośrednikiem między Bogiem a człowiekiem, wzorem osobowym oraz prawdziwym Nauczycielem ludzi i narodów; w Nim chrześcijaństwo znajduje swe pełne usprawiedliwienie. 31 March 2009 GODAN